یائسگی: سن و علائم / یائسگی مردان / خونریزی نزدیک یائسگی / یائسگی و رابطه زناشویی
یائسگی: سن یائسگی / یائسگی مردان / خونریزی نزدیک یائسگی / یائسگی و رابطه زناشویی و بارداری / سن یائسگی در زنان سیده / عوارض، علائم و درمان یائسگی و یائسگی زودرس
یائسگی: در این مقاله از بخش زنان در وب سایت نایریکا به اینکه یائسگی چیست، سن یائسگی، یائسگی مردان، خونریزی نزدیک یائسگی، یائسگی و رابطه زناشویی، یائسگی و بارداری، سن یائسگی در زنان سیده، عوارض، اولین علائم و درمان یائسگی زودرس می پردازیم.
با ما همراه باشید.
یائسگی یکی از دغدغه های بزرگ برای خانمها محسوب می شود.
نزدیک شدن به سن یائسگی را از روی علائم آن می توان متوجه شد.
یائسگی هم از لحاظ روانی و هم از لحاظ جسمی می تواند عوارضی در پی داشته باشد.
نگرانی درباره یائسگی زودرس و راههای جلوگیری و درمان آن هم در بسیاری از زنان که در سنین نزدیک به این دوران هستند دیده میشود.
درمان یائسگی زودرس و جلوگیری از آن هم بصورت هورمون درمانی و هم با استفاده از داروهای گیاهی در طب سنتی می تواند تاثیرگذار باشد.
برای دسترسی سریع به محتوای مطلب از لینکهای زیر استفاده کنید:
- یائسگی چیست
- سن یائسگی
- یائسگی مردان
- خونریزی نزدیک یائسگی
- یائسگی و رابطه زناشویی
- یائسگی و بارداری
- سن یائسگی در زنان سیده
- عوارض بعد از یائسگی
- پیش یائسگی
- اولین علائم یائسگی زودرس
- درمان یائسگی زودرس
یائسگی چیست
یائسگی یک مرحله طبیعی از زندگی زنان است و زمانی روی می دهد که زن ، قدرت باروری خود را از دست می دهد
تخمدان ها قدرت کافی برای انجام اعمال فیزیولوژیک و طبیعی دوران باروری خود را ندارند و تخمک گذاری اتفاق نمی افتد
در این مرحله ابتدا قاعدگی ها نامنظم شده و سپس فرد ، قطع دائمی قاعدگی را تجربه می کند.
یائسگی قطعی ، هنگامی اتفاق می افتد که زن یک سال از آخرین قاعدگی اش گذشته باشد
تخمدان ها فقط برای تولید تخمک آفریده نشده اند بلکه دو کار اصلی انجا می دهد ؛
یکی نگهداری اووسیت یا سلولهای تخم نابالغ که بعداً به تخمک تبدیل می شود
و دیگری حفظ عملکردهای کل بدن و به علت تولید و ترشح هورمون های زنانه ،
بعد از یائسگی وظیفه اول یعنی ایجاد فولیکول های حامل تخمک تسط تخمدان ها متوقف می شود
اما وظیفه دوم یعنی تولید هورمون با تغییراتی ادامه می یابد تا عملکردهای کل بدن حفظ شود .
سن یائسگی
سن شروع یائسگی در خانمها متفاوت بوده به طور متوسط ۵۱ سالگی سن یائسگی میباشد ولی از ۴۵ تا ۵۱ سالگی متغییر خواهد بود.
یائسگی مردان
با بالارفتن سن مردان ترشح هورمون تستوسترون که یک هورمون مردانه است، به تدریج کاهش می یابد.
کاهش این هورمون و ایجاد اختلالات در برخی عملکردهای سیستم جنسی مردان یائسگی مردان را ایجاد می کند.
البته سرعت این کاهش در افراد مختلف متفاوت است و تحت تأثیر استرس روانی، داروها، بیماری های مزمن نظیر دیابت، بیماری های تنفسی و کلیوی متفاوت خواهد بود.
در مردان، افزایش سن همراه با کاهش پیشرونده سطح هورمون مردانه یا همان تستوسترون می باشد.
اگر میزان غلظت تستوسترون خون در افراد مسن، کمتر از میزان حداقل در افراد جوان باشد، آنرا اصطلاحاً یائسگی مردانه یا کم کاری غدد جنسی (بیضه ها) می نامند.
خونریزی نزدیک یائسگی
خونریزی های قبل از یائسگی معمولا به دو شکل هستند:
اول، شدید شدن خونریزی ماهانه و طولانی تر شدن مدت آن و دوم، خونریزی مابین دو عادت ماهانه متوالی.
سه علت می تواند داشته باشد که اولینش ناهنجاری هورمونی است؛ یعنی تخمدانها تخمک رها نمی کنند.
حتما می دانید که به طور متوسط هر ماه یک تخمک از یکی از دو تخمدان باید رها شود و اگر این تخمک به موقع رها نشود، نظم به هم می خورد و خون ریزی غیرطبیعی صورت می گیرد.
در نوجوانی، علت رها نشدن تخمک، عدم بلوغ در رابطه مغز و تخمدان ها است.
خون ریزی دختران نوجوان معمولا نامنظم است و علتش در سنین زیر ۲۰ سالگی معمولا رابطه بین مغز و تخمدان های نابالغ است.
رابطه بین مغز و تخمدان اغلب از ۱۷ یا ۱۸ سالگی، بالغ می شود و همه چیز به حالت طبیعی درمی آید و خون ریزی ماهانه منظم می شود.
در نزدیک دوران یائسگی هم به خاطر آن که ذخیره تخمک ها در تخمدان ها کم شده است، خانم ها دیگر نمی توانند به طور مرتب هر ماه یک تخمک رها کنند و این نیز از عوامل خون ریزی در این خانم هاست.
علت دوم، تومورها یا توده های سلولی خوش خیم است؛
مثل پولیپ یا فیبروم که در رحم یا گردن رحم پدیدار می شوند و در ۲۵ تا ۴۰ سالگی بسیار متداول اند و گاهی می توانند بدخیم باشند که در این صورت معمولاً در گردن رحم یا دیواره مهبل قرار دارند.
خون ریزی ناشی از تومورهای بدخیم معمولا به صورت خون ریزی در بین دو عادت ماهیانه دیده می شود.
علت سوم، اختلالات التهابی و عفونی (مقاربتی یا غیرمقاربتی) است.
ورود اجسام خارجی و ضربه ها، سوء استفاده های جنسی و زگیل های تناسلی از علل شایع خون ریزی قبل از بلوغ است.
اختلالات انعقادی در نخستین قاعدگی دختران ۱۰ تا ۱۱ ساله نیز باعث بلوغ زودرس می شود که در نتیجه، سیکل های آن سریع تر از حالت طبیعی می شود،
اما هر قدر که این اتفاق دیرتر رخ دهد، تکامل سیستم دیرتر اتفاق افتاده و خون ریزیهای نامرتب و عدم تخمک گذاری در آن ها مشهودتر است.
یائسگی و رابطه زناشویی
کاهش میل جنسی
یکی از نگرانیهای بزرگی که بسیاری از زنان یائسه دارند، ترس از دست دادن میل جنسی است.
سرد مزاجی زنان در یائسگی از کمبود استروژن می باشد که میتواند منجر به تغییراتی در عملکرد جنسی یک زن یائسه شود.
زنان یائسه ممکن است متوجه شوند که به راحتی گذشته تحریک نمیشوند، و به لمس و نوازش کمتر حساس میباشند که میتواند منجر به کاهش علاقه به رابطه جنسی شود.
به علاوه، تغییرات احساسیای که اغلب به همراه یائسگی ایجاد میشود مثل گشادی واژن میتواند به کم شدن علاقه یک زن به رابطه جنسی و یا ناتوانیاش در تحریک شدن بیافزاید.
برای درمان سرد مزاجی زنان روشهای متفاوتی وجود دارد مثلا با بهرهگیری از درمان با لیزر مونالیزا تاچ میتوانند بر این احساس غلبه کنند، ناراحتی و شرمساری ناشی از این بیمیلی را از بین ببرند و دیگر بار از نزدیکی با همسر خود لذت ببرند.
افزایش خشکی
یائسگی منجر به تغییر در سطوح استروژن میشود.
استرادیول، شکل فعال استروژن در دوران نزدیک به پیشیائسگی، افت کرده و استرون تبدیل به منبع اصلی استروژن میشود.
استرون شکل ضعیفتر استروژن است، که منجر به علائم و نشانههای مربوط به یائسگی میشود.
این امر میتواند خشکی واژن را افزایش داده و رابطه جنسی را برای زنان کمتر لذتبخش سازد.
درد در هنگام ارتباط جنسی
۱۷ تا ۴۵ درصد از زنان یائسه داشتن درد واژن در هنگام نزدیکی را گزارش دادهاند.
این مسئله میتواند در اثر افزایش خشکی یا نازک شدن بافت واژن اتفاق افتد.
همچنین میتواند از ناراحتی جزئی تا درد شدید متغیر باشد.
یائسگی و بارداری
بعد از ۴۲ سالگی احتمال بارداری بسیار کم میشود
اما اگر دچار یائسگی زودرس شده اید یا اگر دیگر تخمکگذاری در بدنتان انجام نمیشود و یا تمامی این مسائل باعث شده که ذهنتان درگیر این مساله شود که آیا باید برای همیشه بچهدار شدن را فراموش کنید با پیشرفت علم امروزه با روشهای کمک باروری موجود میتوان خانمهای ۴۲ ساله به بالا را نیز باردار نمود.
در این سنین تخمکگذاریها کم میشود اما احتمالش صفر نمیشود.
برای مثال برخی از افراد در سن ۵۴ سالگی یائسه میشوند.
حتی میتوان با استفاده از روشهای کمک باروری مانند IVF و تخمک اهدایی، خانمهای یائسه را نیز باردار نمود.
با این حال باید انتظار عوارض بارداری را در این سنین داشته باشیم.
سن یائسگی در زنان سیده
سن حقیقی یائسگی به عوامل متعدد وراثتی، بهداشتی، تغذیه ای و اقلیمی بستگی دارد.
لکن سن حکمی یائسگی که در شرع تعیین شده است و بر اساس میانگین سنی یائسگی حقیقی است احتمالا دو عامل وراثت و اقلیمی دخالت داده شده
لذا بنا بر مشهور سن یائسگی زنان سیده در صورتی که شک به یائسگی حقیقی داشته باشند ۶۰ سال و در زنان غیر سیده ۵۰ سال اعلام گردیده است.
عوارض بعد از یائسگی
سرگیجه و گرگرفتگی در دوران یائسگی
یکی از علائم رایج یائسگی که از اولین دوران کاهش هورمون استروژن در بین خانم های ۴۵ تا ۵۵ سال بروز می کند گرگرفتگی است.
در یائسگی تخمدان ها به تدریج هورمون کمتری تولید می کنند و این کمبود باعث گرگرفتگی می شود که با افزایش استرس نیز همراه است.
نرمال است: این حالت ها طی دو تا سه سال بعد از آخرین پریود از بین می روند، اما گاهی سال ها به طول می انجامند.
در حالت کلی خانم ها بعد از یائسگی احساس گرمای درونی بویژه در ناحیه صورت و سینه می کنند که با تعریق، تپش قلب و حتی قرمزی آشکار صورت همراه است.
این موارد عادی است.
نرمال نیست: توجه داشته باشید که در یائسگی احساس گرگرفتگی نباید همراه با علائم دیگری مانند حالت تهوع و سرگیجه باشد.
این وضعیت در یائسگی غیرعادی است و باید حتما با پزشک در خصوص آن صحبت کنید.
احساس بی حالی و ضعف در یائسگی
یکی از علائم یائسگی احساس ضعف و خستگی است در واقع خانم های یائسه از احساس بی حالی، ضعف، کاهش شور و حال در انجام دادن کارهای ساده شکایت می کنند.
در دوران یائسگی تمام این موارد عادی است و دلیل آن به کاهش استروژن مربوط می شود.
این هورمون تاثیر محرکی در بدن دارد.
مازاد این هورمون باعث بروز مشکلاتی مانند عصبانیت، بیخوابی، اضطراب(Anxiety) شده و کاهش آن در دوره ی یائسگی به کاهش قدرت و کاهش حجم عضلات منجر می شود.
البته برای حصول اطمینان اگر این حالات را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کرده و بررسی های لازم را انجام دهید،
چون در سن پنجاه سالگی کم کاری تیروئید(Thyroid) یا دیگر بیماری ها نیز می توانند باعث بروز چنین مشکلاتی شوند.
میل جنسی در دوران یائسگی کاهش می یابد
هنگام یائسگی، خشک شدن واژن، درد در حین نزدیکی، کاهش میل جنسی و غیره جزو مواردی است که برای خانم ها اتفاق می افتد.
در واقع بعد از یائسگی، زندگی جنسی خانم ها دستخوش تغییراتی می شود.
در زمان یائسگی خشکی دهانه واژن و احساس درد در نزدیکی جزو شکایت های رایج خانم است.
دلیل آن نیز کاهش ترشح استروژن توسط تخمدان ها است.
استروژن هورمونی است که نقش زیادی در مرطوب کردن واژن دارد.
یائسگی و رشد موهای زاید روی صورت
با فرا رسیدن دوره ی یائسگی چند تار موی زاید که تیره تر و ضخیم تر است روی صورت دیده می شود.
این مسئله عادی است و دلیل آن به تغییرات هورمونی و به ویژه کاهش استروژن در دوره یائسگی مربوط می شود.
این هورمون از طریق بیضه ها (در آقایان) و تخمدان ها (در خانم ها) و غدد فوق کلیوی ترشح می شود.
به طور کلی رویش چند موی زاید بویژه روی صورت در دوره یائسگی، مسئله ای طبیعی و عادی محسوب می شود و جای نگرانی ندارد.
ریزش زیاد مو در یائسگی
نرمال است: بخشی از علائم عادی یائسگی ریزش تدریجی مو و البته به میزان متوسط است.
در همین راستا در دوره یائسگی موهای زاید ناحیه ی تناسلی نیز به مرور کاهش پیدا می کنند.
دلیل آن نیز به تغییرات هورمونی دوره ی یائسگی و به هم خوردن طبیعی تعادل هورمون آندروژن مربوط می شود.
نرمال نیست: اگر در یائسگی ریزش مو با شدت بالایی اتفاق بیافتد، در این صورت نمی توان آن را جزو علائم عادی یائسگی دانست.
بهتر است با یک متخصص پوست و مو، یک متخصص غدد و یا متخصص زنان مشورت کنید،
چون وجود هورمون ترشح کننده ی هورمون های مردانه به عنوان مثال در سطح غدد فوق کلیوی می تواند باعث بروز ریزش موی شدید شود.
احساس غم و اندوه و بی انگیزگی در زمان یائسگی
خیلی از خانم ها در دوره یائسگی مدام احساس می کنند که نیاز به گریه کردن دارند.
احساس بی انگیزگی، نگرانی، اضطراب، غم و اندوه و نارضایتی از بدن از جمله احساسات عادی زمان یائسگی است.
مجموعه این احساسات ناخوشایند نیز به هورمون های زنانه بخصوص استروژن مربوط می شود که وظیفه تنظیم خلق و خوی ما را نیز بر عهده دارند.
در دوره ی یائسگی در برخی خانم ها، توقف ترشح هورمون ها باعث تغییراتی در خلق و خوی آنها می شود.
یائسگی یکی از عوامل بروز شکنندگی و حساسیت روحی و همچنین ضعیف شدن جسمی است.
بنابراین بروز این احساسات تا حدی عادی است.
نرمال نیست: اگر خانمی در دوران یائسگی احساس خستگی بیش از اندازه می کند، دل و دماغ هیچ کاری را ندارد، نمی تواند به درستی بخوابد و نمی تواند از عهده کارهای عادی و روزمره خود بربیاید، می تواند نشان دهنده بروز افسردگی جدی باشد.
در این صورت لازم است که به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
اختلالات خواب در دوران یائسگی
اکثر خانم ها با ورود به دوره ی یائسگی از بروز اختلالات خواب شکایت می کنند.
در این دوره خانم ها به سختی به خواب می روند و در طول شب به طور مکرر بیدار شده و به طور کلی خوابی نامناسب را تجربه می کنند.
اگرچه این مشکل آزاردهنده است، اما دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. چون این مسئله در دوران یائسگی عادی و طبیعی است.
دلیل این مشکل آزار دهنده همچنان به بروز تغییرات هورمونی مربوط می شود که در این دوره بروز می کند.
اگر میزان استروژن جبران شود خواب به حالت طبیعی بر می گردد.
پیش یائسگی
پیش یائسگی می تواند طیف وسیعی از نشانه ها را موجب شود.
برخی بانوان ممکن است نشانه های بیشتری را نسبت به دیگران تجربه کنند.
از جمله نشانه های اصلی این دوران می توان به موراد زیر اشاره کرد:
بی نظمی های قاعدگی
شما ممکن است تغییرات در فواصل بین دوره های قاعدگی یا از دست دادن برخی از آنها را تجربه کنید.
این جریان ممکن است اندک یا شدید باشد.
تخمک گذاری نیز ممکن است نامنظمتر شود.
در صورتی که دوره های قاعدگی سنگین باشند، ممکن است نسبت به آنمی (کم خونی) آسیب پذیر باشید.
گرگرفتگی و تعریق شبانه
بین ۷۵ درصد تا ۸۵ درصد بانوان طی دوران پیش یائسگی وضعیت گرگرفتگی را تجربه می کنند.
شدت، تکرر، و مدت زمان آنها می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
مشکلات خواب
گرگرفتی در دوران پیش یائسگی می تواند به اختلالات خواب یا خستگی منجر شود.
تغییرات خلق و خو
نوسان های هورمونی می توانند به نوسانات خلقی، افسردگی، تحریک پذیری، و دشواری در مدیریت استرس یا اضطراب منجر شوند.
مشکلات واژن
به واسطه کاهش ترشح استروژن، بافت های واژن ممکن است حالت لیزی و کشسانی خود را از دست بدهند، و از این رو، برقراری رابطه جنسی دردناک و ناراحت کننده می شود.
مشکلات مثانه
سطوح پایین استروژن ممکن است شما را نسبت به عفونت های دستگاه ادراری یا از دست دادن کشیدگی بافت آسیب پذیر کند، که ممکن است به بی اختیاری منجر شود.
کاهش باروری
از آنجایی که تخمک گذاری در دوران پیش یائسگی نامنظمتر می شود، توانایی باروری نیز ممکن است، افت کند.
البته تا زمانی که دوره های قاعدگی را تجربه می کنید، احتمال بارداری وجود دارد.
کاهش میل جنسی
در دوران پیش یائسگی تمایلات جنسی و علاقه به برقراری رابطه جنسی ممکن است به تدریج کاهش یابد.
با این وجود، استرس در زندگی نیز می توانند در این زمینه نقش داشته باشد و بر همین اساس، کاهش استرس و مدیریت آن ضروری است.
تغییرات بدنی و پوستی
در دوره پیش یائسگی به واسطه کاهش ترشح هورمون استروژن ممکن است توده عضلانی کاهش یابد و چربی بدن افزایش یابد.
در همین راستا، چربی شکمی ممکن است افزایش یابد.
یک برنامه ورزشی منظم می تواند با این آثار مقابله کند.
سطوح پایینتر استروژن ممکن است کلاژن موجود در پوست را نیز تحت تاثیر قرار دهد و آن را نازکتر ساخته و از کشسانی آن کم کند.
کاهش توده استخوانی
با کاهش سطوح هورمون استروژن، شما ممکن است از دست دادن سریعتر توده استخوانی نسبت به آن چه جایگزین می شود را تجربه کنید، که خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.
تمرینات قدرتی و یک رژیم غذایی سرشار از کلسیم و مواد معدنی دیگر و همچنین ویتامین D به حفظ استخوان هایی قوی کمک می کنند.
تغییر سطوح کلسترول
کاهش استروژن ممکن است به افزایش سطوح کلسترول بد (LDL) منجر شود و خطر ابتلا به بیماری قلبی افزایش یابد.
دنبال کردن یک رژیم غذایی سرشار از میوه ها، سبزیجات، لوبیا، و غلات کامل می تواند به پایین نگه داشتن سطوح کلسترول کمک کند.
درد در ناحیه پستان
برخی بانوان پیش و حین دوره های قاعدگی درد در ناحیه پستان را تجربه می کنند، در شرایطی که برخی دیگر بیشتر مواقع آن را تجربه می کنند.
برخی بانوان ممکن است نسبت به پستان های فیبروکیستیک آسیب پذیر باشند.
میگرن
سردردهای شدید در یک طرف سر که اغلب با درد شدید در یک چشم، تاری دید، تهوع و استفراغ همراه هستند (میگرن)، یکی دیگر از نشانه های دوران پیش یائسگی هستند.
بسیاری از بانوان تجربه نشانه های دیگری طی دوران پیش یائسگی را گزارش کرده اند که از آن جمله می توان به رویای بارداری یا فکر درباره نوزاد، تهوع یا گرسنگی اشاره کرد.
پیش یائسگی یک بیماری نیست.
تمام بانوان این دوران را به شیوه ای متفاوت تجربه می کنند.
با این وجود، اگر با نشانه هایی ناراحت کننده و دردناک مواجه هستید که در بالا به برخی از آنها اشاره شد، این می تواند نشانه ای از عدم تعادل هورمونی باشد که ممکن است نیازمند رسیدگی بیشتر و حرفه ای باشد.
اولین علائم یائسگی زودرس
اگر خانمی در سنین قبل از ۴۵ سالگی با قطع ناگهانی یا طولانی شدن فواصل قاعدگی و علایمی مثل گرگرفتگی، بدخوابی های شبانه و تعریق روبرو شود، باید به پزشک مراجعه کند.
نشانهها و علائم یائسگی زودرس درست مانند علائم یائسگی هستند.
این علائم شامل این موارد میشوند:
- نوسانات خلقی؛
- خشکی واژن؛
- تغییراتی در هوش و حافظه؛
- گرگرفتگی؛
- کاهش میل جنسی؛
- اختلالات خواب؛
- اضافهوزن؛
- تعریق در خواب؛
- درد واژن هنگام رابطه جنسی.
زنان ممکن است قبل از ابتلابه یائسگی زودرس سالها دچار قاعدگی نامنظم باشند.
درمان یائسگی زودرس
غیر از درمان رایج هورمونی، روشهای دیگری نیز وجود دارد که میتواند به درمان یائسگی زودرس کمک کند که اصلاح الگوی تغذیهای یکی از آن هاست:
* مصرف بیشتر مواد غذایی حاوی استروژنهای گیاهی نظیر سویا، نخود فرنگی، عدس، لوبیا و به طور کلی حبوبات میتواند کمک کننده باشد.
* گیاه پنج انگشت که حاوی استروژن گیاهی است، دارای مواد موثرهای است که میتواند روی محور هیپوفیز ـ تخمدان تأثیر گذاشته و به بهبود اختلالات قاعدگی از جمله یائسگی زودرس کمک کند البته به علت تداخل اثر بهتر است از مصرف همزمان آن با قرصهای ضدبارداری و داروهای هورمونی پرهیز شود.
* مصرف ترکیب رازیانه، تخم کرفس، آنیسون، شیرین بیان و پونه نیز در درمان یائسگی زودرس کمک کننده است.
* فوفل و جینسینگ نیز از گیاهان اثربخش در این زمینه است.
* دم کرده زنجبیل، زعفران و دارچین نیز میتواند موثر باشد.
* گل پامچال، شبدر قرمز، گل ساعتی، گزنه و شنبلیله هم از دیگر گیاهان موثر در کمک به درمان اختلالات قاعدگی است
البته با توجه به تفاوت مزاجها و علل بیماری در افراد مختلف، مصرف تمام گیاهان فوق باید با نظر پزشک متخصص گیاهان دارویی یا طب سنتی انجام شود.
طب سوزنی نیز با مکانیسم ایجاد آرامش در فرد، تحریک ترشح هورمونهای زنانه و افزایش جریان خون و انرژی در تخمدان و رحم، روش موثری در کمک به درمان اختلالات قاعدگی و یائسگی زودرس است.
چیگنگ و انرژیدرمانی البته نوع علمی آن که باید از سوی متخصص زبده انجام شود نیز میتواند یک روش مکمل در درمان باشد.