فریتین : قرص فریتین / آزمایش فریتین / کمبود فریتین / علت پایین بودن فریتین / فریتین بالا
فریتین : قرص فریتین / آزمایش فریتین ناشتا / کمبود فریتین و ریزش مو، و سرطان / کمبود فریتین در بارداری / علت پایین بودن فریتین در خون و در کودکان / فریتین بالا / راههای بالا بردن فریتین خون
فریتین یک پروتئین درون سلولی است که آهن را ذخیره می کند و به طور کنترل شده آن را آزاد می کند.
فریتین مارکر برای ارزیابی ذخایر آهن بدن است.
یک آزمایش خون فریتین میتواند به شما بگوید که سطح آهن خون شما چقدر است.
و آیا شما بیش از حد آهن دریافت می کنید یا خیلی کم.
در این مقاله ما برای شما مطالبی از جمله : فریتین چیست، آزمایش فریتین ناشتا، کمبود آن در بارداری، کمبود فریتین و ریزش مو، و سرطان، علت و دلایل پایین بودن فریتین خون، پایین بودن و بالا بودن فریتین در کودکان، و راههای بالا بردن آن را جمع آوری کرده ایم.
با ما همراه باشید.
برای دسترسی سریع به محتوای متن از لینکهای زیر استفاده کنید:
- فریتین چیست
- قرص فریتین
- فریتین بالای ۲۰۰
- آزمایش فریتین ناشتا
- کمبود فریتین در بارداری
- کمبود فریتین و ریزش مو
- کمبود فریتین و سرطان
- علت پایین بودن فریتین در کودکان
- دلایل پایین بودن فریتین خون
- فریتین بالا در کودکان
- راههای بالا بردن فریتین خون
فریتین چیست
در انسان فریتین پروتئینی است که به آهن اضافی بدن پیوند شده و در صورت نیاز آن را آزاد میکند.
اندازه گیری سطح فریتین سرم یکی از معیارهای ارزیابی کمخونی فقر آهن است.
به همین دلیل در آزمایش بررسی فقر آهن و کم خونی ناشی از آن این ماده ارزش زیادی برای ارزیابی ذخایر آهن در بدن فرد دارد.
قرص فریتین
مکمل های آهن در فروشگاه مواد غذایی و یا داروخانه های محلی به وفور یافت می شوند، و شما می توانید به آسانی آنها را تهیه کنید.
شما می توانید هم از دستور العمل همراه دارو و هم از دستور العمل پزشک تابعیت کنید.
به طور معمول، مکمل های آهن خوراکی چندین هفته طول می کشد تا آهن و فریتین بدنتان را افزایش دهند.
با این حال، اگر شما یک بیماری مانند کم خونی داشته باشید، این بیماری بر توانایی شما در جذب آهن تاثیر منفی خواهد گذاشت.
در چنین مواردی ممکن است، قرص ها و مکمل ها کارایی نداشته باشند و خوب عمل نکنند.
مکمل های آهن ممکن است، عوارض جانبی متعددی از قبیل کمر درد، لرز، سرگیجه، سردرد و حالت تهوع به وجود آورند.
از آنجا که ویتامین C جذب آهن را در خون افزایش می دهد، باید مکمل آهن خود را با یک لیوان آب پرتقال مصرف کنید.
توجه داشته باشید که مکمل های آهن را با شیر، کافئین، آنتی اسیدها یا مکمل های کلسیم مصرف نکنید زیرا این مواد میزان جذب آهن در بدن را کاهش می دهند.
فریتین بالای ۲۰۰
آهن یا همان فریتین خون یکی از عناصر ضروری در بدن انسان است.
اکثر پزشکان بر این باورند که ازدیاد آهن به ندرت اتفاق می افتد و اگر هم باشد بیشتر جنبه ارثی و ژنتیکی دارد.
اما در واقعیت، امروزه ازدیاد آهن بسیار شایع و خطرناک تر از آنچه است که مردم تصور می کنند.
اضافه بار آهن یکی از شرایط جدی و مزمنی است که باید به درستی تشخیص و درمان شود.
اگر درست تشخیص داده نشود، منجر به بیماری هموکروماتوزیس می شود و زندگی فرد را تهدید می کند بدن انسان متناسب با جنسیت به میزان مشخصی آهن در روز نیاز دارد.
اما میزان نیاز آهن روزانه مقدار زیادی نیست و برای یک فرد بالغ نرمال بین ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم تخمین زده شده است.
برخلاف خیل عظیمی از افراد که دچار کمبود آهن هستند کم نیست تعداد افرادی که به مشکل هموکروماتوز دچار هستند.
این مشکل همان ازدیاد آهن بدن است که می تواند منجر به آسیب های جدی به قلب و کبد شود.
متأسفانه ازدیاد آهن در بدن زمینه را برای بروز بیماری قلبی فراهم می کند.
نتایج برخی پژوهش ها نشان می دهد افرادی که ذخیره آهن بالایی دارند در مقایسه با افرادی که ذخیره آهن کمتری دارند بیشتر در معرض بیماری کرونری قرار می گیرند.
ازدیاد آهن می تواند باعث آسیب به رگ های خونی شده و زمینه تشکیل ضایعات چربی را فراهم کند.
این مسئله نیز از قدرت آهن در تسریع روند اکسیداسیون ناشی می شود.
نتایج بررسی ها نشان می دهد که صرفاً آهن هِم می تواند باعث بروز مشکلات و بیماری های قلبی شود.
با این حال بررسی های دیگر ارتباطی بین این دو مسئله نیافته اند.
برخی محققان به این نتیجه رسیده اند که آهن می تواند باعث ایجاد دردها و آسیب های مفصلی در بین خانم ها بعد از یائسگی شود.
مواد غذایی سرشار از ویتامین C باعث بهبود جذب آهن می شوند.
بنابراین افرادی که از مشکل ازدیاد آهن رنج می برند نباید مواد غذایی سرشار از ویتامین C را با مواد غذایی گیاهی حاوی آهن مصرف کنند.
زیاده روی در خوردن این مواد فریتین خون را بالا میبرد :
گوشت های قرمز و بخصوص گوشت گاو غلات غنی شده از آهن حبوبات تخم مرغ میوه های خشک از قبیل زردآلوی خشک، کشمش، پسته، سبزیجات با برگ سبز تیره.
هموکروماتیس یا هموکروماتوزیس چیست؟
وقتی بدن آهن بیش از اندازه ایی از غذا و منابع دیگر مثل ویتامین هایی که حاوی آهن هستند ، جذب کند هموکروماتیس رخ می دهد
علائم اولیه هموکروماتوزیس:
در مرحله بعدی، علائم زیر نمایان می شود:
- – علائم نقصان غده جنسی
- – ناراحتی در تنفس و تنگی نفس
میزان فریتین
افزایش میزان فریتین ( بیشتر از ۱۰۰۰ نانوگرم بر میلی لیتر ) نشان دهنده افزایش آهن ذخیره در بدن است. ( هموکروماتوزیس)
گاهی افزایش فریتین به صورت ارثی است ( هموکروماتوزیس ارثی ).
در بعضی از بیماری ها مثل تالاسمی و الکلیسم و بعضی از انواع کم خونی، گلبول های قرمز از بین می روند که می تواند باعث هموکروماتوزیس شود.
اگر شما تزریق خون با حجم بالا انجام داده باشید، ممکن است بدن شما آهن اضافی را ذخیره کند.
افزایش میزان فریتین ممکن است به علت بیماری هوچکین، لوسمی، عفونت، التهاب ( التهاب مفصل و یا لوپوس ) و یا رژیم غذایی حاوی آهن فراوان باشد.
افزایش آهن در اعضایی مثل پانکراس و یا قلب می تواند بر عملکرد آن عضو اثر بگذارد.
آزمایش فریتین ناشتا
ناشتا بودن قبل از انجام آزمایش خون بسیار مهم و ضروری میباشد و در دقیق بودن جواب آزمایش تأثیر زیادی دارد.
در ادامه علاوه بر ذکر ساعات ناشتایی برای هر آزمایش، به بررسی علل های ناشتایی و نکات لازم قبل از آزمایش می پردازیم.
زمانی که غذایی را میخوریم، بدن شروع به تجزیه مواد غذایی کرده و سپس این مواد از طریق رگها وارد جریان خون میشوند.
از آنجایی که خون مورد آزمایش از هر نظر (میزان قندخون، ترکیبات موجود در خون و …) مورد بررسی قرار میگیرد،
بنابراین ناشتا نبودن به هنگام دادن خون میتواند بر روی جواب آزمایش تأثیر منفی گذاشته و پزشک مربوطه را در تشخیص درست و دقیق، دچار اشتباه نموده و سبب شود پزشک برداشت نادرستی از عملکردهای فیزیولوژیک فرد داشته باشد.
از ٢ روز قبل، باید ازمصرف ویتامین B12 و مکملهاى آهن خوددارى کنید.
برای این تست حدودا ۴ ساعت ناشتایى توصیه می شود، اما اجبارى نیست.
میزان طبیعی فریتین
مردان: ۱۸–۲۷۰ (ng/mL) نانوگرم در میلی لیتر یا ۱۸–۲۷۰ میکرو گرم در لیتر (mcg/L)
زنان: ۱۸–۱۶۰ ng/mL یا ۱۸–۱۶۰ mcg/L
اطفال: ۷–۱۴۰ ng/mL یا ۷–۱۴۰ mcg/L
بچه های ۱ تا ۵ ماه: ۵۰–۲۰۰ ng/mL یا ۵۰–۲۰۰ mcg/L
تازه متولدین: ۲۵–۲۰۰ ng/mL یا ۲۵–۲۰۰ mcg/L
کمبود فریتین در بارداری
کاهش هموگلوبین از رایجترین مشکل تغذیهای – بیوشیمی در مراقبتهای دوران بارداری است.
از هر ۱۰ کمبود مواد مغذی خونساز، ۹ کمبود در رابطه با آهن و ۱ کمبود در ارتباط با اسیدفولیک است.
کمبود ویتامین ۱۲ B به جز در گیاهخواری انحصاری مشاهده نمیشود که معمولا این مشکل، قبل از بارداری تشخیص و درمان میشود.
کمخونی بارداری در رابطه با کافی نبودن ویتامین ۱۲ B رایج نیست.
بیشترین دلیل هموگلوبین کمتر از ۱۱ گرم در یکصد سیسی مربوط به رقت خون که در نتیجه افزایش حجم خون در بارداری پیش میآید، میباشد.
زمانی که کمخونی تغذیهای پیش میآید به دریافت ناکافی یک یا بیشتر مواد مغذی خونساز؛ خونریزی زیاد داخلی یا خارجی؛ در ناکافی بودن ذخیره آهن و مواد مغذی خونساز برای برقراری تولید هموگلوبین، و بالاخره کافی نبودن ذخیره فولات جهت بالغ یا رسیده شدن گلبولهای قرمز توجه شود.
آهن
آهن ملکول اکسیژن را برای تنفس به تمام یاختههای مادر و جنین انتقال میدهد.
کار اولیه هموگلوبین گلبولهای قرمز، انتقال اکسیژن از ریهها به دیگر سیستمهای تنفسی است، و برای متابولیسم سلولی حیاتی است.
در دوران بارداری نیاز به اکسیژن برای متابولیسم سلولی افزایش مییابد.
قدرت انتقال اکسیژن نیز بستگی به میزان هموگلوبین و آهن موجود در آن، در پلاسمای مادر دارد.
بالاترین خطر، ناکافی بودن مواد مغذی در هفتههای آخر بارداری است.
بالنتیجه برقراری قدرت انتقال اکسیژن که در ارتباط با میزان آهن و هموگلوبین در زن باردار است هم برای خود مادر و هم برای جنین در حال رشد و تکامل اساسی میباشد.
فرایند تغییر از ذخیره کامل آهن با دریافت کافی غذایی، به یک کمبود مزمن (با گلبولهای قرمز کوچک که با مقدار کمی هموگلوبین پر شده است) مراحل چندی دارد.
کاهش فریتین پلاسما که مصرف ذخیره آهن بدن است، به ۱۲ میکروگرم یا کمتر در لیتر، به عنوان کمبود در نظر گرفته میشود، و حتی میزانی کمتر از ۳۵ میکروگرم در یکصد سیسی در سه ماهه اول بارداری تقاضای آهن مادر و جنین را برای رشد و تکامل فقط تا اندازهای در مرز اطمینان در دوران بارداری، تامین میکند.
با قطع قاعدگی نیاز به آهن در سه ماهه اول بارداری کاهش مییابد.
در عکسالعمل به تقاضای مادر و جنین، نیاز در سه ماهه دوم و سوم افزایش مییابد.
در سه ماهه سوم بارداری به طور متوسط ۴ میلیگرم در روز لازم است تا در جریان خون مادر وارد شود.
به دلیل نیاز جنین مقدار لازم ممکن است تا، ۷ میلیگرم برای یک دوران کوتاه (در اواسط سه ماهه سوم) نیز برسد.
حال دریافت آهن چقدر باید باشد تا ۴ الی ۷، میلیگرم آن از روده جذب گردد؟ در صورتی که آهن فقط از رژیم غذایی تامین شود، جذب باید ۵۰ درصد باشد.
در دوران بارداری جذب آهن افزایش مییابد.
در حالت عادی جذب آهن ۱۰ درصد، و در سه ماهه سوم دوران بارداری به بیش از ۵۰ درصد یا بیشتر میرسد.
اگر زنی ۱۵ میلیگرم آهن از منابع و رژیم غذایی، و ۳۰ میلیگرم از مکمل آهن دریافت کند، نیاز آهن خود، و شیرخوار وی در یکصد روز پس از زایمان تامین میشود.
در صورتی که هموگلوبین زن باردار (در سطح دریا) بیشتر از ۱۱ گرم و فریتین سرم ۳۵ میکروگرم در یکصد سیسی باشد، نیازی به مکمل بیشتر از ۳۰ میلیگرم نمیباشد.
اگر مکمل مولتیویتامین – مواد معدنی دارای ۳۰ میلیگرم آهن، و سه قرص ۳۲۵ میلیگرم سولفات فروس (۶۰ میلیگرم آهن فروس) دریافت کند، حدود ۲۰۰ میلیگرم آهن دریافت میشود، در حالی که فقط ۷ میلیگرم لازم است.
لذا این دریافت زیاد، ممکن است سبب تحریک معده شود.
در صورتی که هموگلوبین مادر کمتر از ۱۰ گرم و فریتین سرم ۱۲ میکروگرم و یا کمتر در یکصد سیسی و میانگین حجم گلبولهای قرمز (MCV) و میانگین غلظت هموگلوبین گلبولهای قرمز (MCHC) پایین باشد کمبود کلاسیک آهن وجود دارد، و نیاز به ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیگرم عنصر آهن در روز میباشد تا بتواند نیاز را تا اندازهای که هموگلوبین به مقدار ۱۲ گرم در یکصد سیسی، و فریتین سرم به بیش از ۳۵ میکروگرم در لیتر برسد، تامین کند.
کاهش فریتین سرم به کمتر از ۱۲ میکروگرم در لیتر، همراه با ۲ تا ۳ بار افزایش در وقوع کموزنی زمان تولد (LBW) و زایمان قبل از ترم گزارش شده است.
این یافتهها پیشنهاد میکند که زنان باردار با فریتین کمتر از ۳۵ میکروگرم در لیتر در سه ماهه اول بارداری، بدون دریافت مکمل آهن کافی در نیمه دوم بارداری، در مخاطره هستند.
ارزیابی روتین وضع فریتین سرم قبل از هفتههای ۲۰ بارداری نیاز به میزان مناسب مکمل آهن را در طول بقیه دوران بارداری و برای ۱۰۰ روز پس از زایمان تعیین میکند.
کمبود فریتین و ریزش مو
بهگفته دکتر تری دنیوئی (پرستار متخصص):
«اگر وضعیت هورمونی ما در تعادل کامل قرار داشته باشد ولی هنوز هم با مشکل ریزش مو مواجه باشیم، معمولا باید نقش کمبودهای تغذیهای را بررسی کنیم».
همچنین بخوانید:
فریتین، یکی از املاح کلیدی که در ذخیره آهن به بدن کمک میکند، نقش مهمی در این مساله دارد.
این متخصص میگوید: «اگر سطح فریتین در بدن پایین باشد، تیروئید نمیتواند ریزش مو عملکرد خودش را بهصورت مطلوب انجام بدهد».
اختلال در عملکرد تیروئید هم بهراحتی میتواند باعث ریزش مو شود.
اگر آزمایش خون نشان بدهد که سطح فریتین در بدن شما پایین است، احتمالا به مصرف مکملهای آهن نیاز پیدا میکنید.
کمبود فریتین و سرطان
فریتین به عنوان واکنش دهنده فاز حاد شناخته میشود.
این بدین معناست که وقتی بدن در حال تجربه کردن یک التهاب است، سطح فریتین خون افزایش مییابد.
دلیل اینکه در بیماریهای کبدی و یا انواع سرطان مانند لنفوم هاجکین، سطح فریتین خون افزایش مییابد
بالاتر بودن سطح فریتین از میزان طبیعی هم میتواند نشاندهنده بعضی از مشکلات و بیماریهای خاص باشد.
برای مثال میتوان از هموکروماتوز نام برد که باعث جذب بیش از حد آهن به وسیله بدن میشود.
مشکلات و بیماریهای دیگر عبارتاند از:
آرتریت روماتویید، بیماریهای مربوط به کبد، پرکاری تیرویید، بیماری استیل بزرگسالان، دیابت نوع۲، سرطان خون، لنفوم، مسمومیت با آهن، تزریق مکرر خون.
کاهش میزان فریتین اغلب نشان دهنده ی کمبود آهن در بدن است که می تواند به دلیل خونریزی طولانی مدت ( مزمن )، خونریزی قاعدگی، بارداری، کمبود آهن در رژیم غذایی، خونریزی داخلی از روده ( زخم، پولیپ کولون، سرطان کولون و یا هموروئید ) باشد.
علت پایین بودن فریتین در کودکان
در صورت تغذیه نامناسب و کمبود آهن به هر دلیلی ، فریتین شروع به آزاد سازی آهن میکند .
در صورتی که این عمل به صورت مدام ادامه داشته باشد ، بدن دچار کمبود فریتین خواهد شد .
همچنین برخی بیماری ها میتواند باعث کاهش سطح فریتین بدن شود .
کمبود فریتین در بدن معمولا به لایل زیر میتواند باشد :
داشتن رژیم غذایی نامناسب جذب آهن ناکافی عفونتهای قارچی نظیر مالاریا و عفونتهای انگلی (مالاریا اصلی ترین علت کم خونی ناشی از کمبود آهن است).
دلایل پایین بودن فریتین خون
پزشک برای فهمیدن میزان سطح فریتین بدنتان آزمایش هایی را انجام می دهد.
نبود آهن در بدن نیز می تواند میزان سطح فریتن در بافته ها را تحت تاثیر قرار دهد، آزمایش های سطح فریتین و آزمایش های سطح آهن اغلب با هم انجام می شوند.
زیرا این دو آزمایش به هم وابسته هستند.
میزان فریتین هدف شما در خون باید ۳۰ تا ۴۰ نانوگرم در میلی لیتر باشد.
اگر فریتین شما کمتر از ۱۰ نانوگرم در میلی لیتر باشد، باید مصرف مواد غذایی حاوی فریتین و یا مکمل های آن را گسترش داده تا دچار مشکل نشوید.
پزشکان با توجه به آزمایش هایی که روی شما انجام می دهند و نیز سوالاتی که از وضعیت عمومی شما می پرسند، می توانند بفهمند که مشکلات ناشی از کم شدن سطح فریتین خون شما از کجا ناشی می شود.
از جمله مشکلاتی که باعث می شود تا سطح فریتین بدنتان کاهش یابد از قرار زیر است:
- کم خونی
- سرطان
- بیماری کلیوی
- هپاتیت
- زخم معده
- اختلالات آنزیم
فریتین بالا در کودکان
اگر بدن بیش از حد مجازش آهن جذب کند فرد مبتلا به بیماری هموکروماتوز شده و روده بیشتر از حد معمول این عنصر را همراه با رسوب جذب خواهد کرد که در نهایت بسیاری از بافت های بدن آسیب دیده و تخریب می شوند.
علت اصلی زیاد شدن آهن در خون ارثی و یا به دلیل تلاسمی ماژور می باشد.
هموکروماتوزیس: در آمریکا معمولا این بیماری از ناهنجاریهای ژنتیکی به وجود می آید .
فردی که ژن ناقص و معیوب را از والدین به ارث می برد بیشتر احتمال می رود که به آن دچار شود .
نواقص ژنتیکی در بدو تولد بوجود می آید اما نشانه ها و علایم آن به مرور در دوران جوانی و بزرگسالی ظاهر می شود
اکثر موارد هموکروماتوزیس، ژنتیکی می باشد اختلالات خونی هپاتیت مزمن که باعث افزایش مقدار جذب آهن می شود مصرف بیش از اندازه آهن (بیشتر به شکل مکمل)
راههای بالا بودن فریتین خون
برای کاهش سطح آهن خون بیمار، معمولا از حجامت استفاده می شود.
حجامت به سادگی خون را از بدن بیرون می برد.
هنگامی که این بیماری مشخص شد و بافت و یا اعضای بیمار دچار تخریب نشده بود، می توان با حجامت به زندگی معمولی برگشت.
در بیمارانی که تخریب در بافت و یا عضوی از بدن صورت گرفته است، می توانیم با استفاده از حجامت از پیشرفت هموکروماتوزیس و تخریب بیشتر بافت جلوگیری کنیم.
یکی از معمولی ترین درمان ها شامل: ۱ تا ۲ بار در هفته و به مقدار ۵۰۰ میلی لیتر خون، حجامت می باشد.
حجامت تا زمانیکه خون اضافی در بدن موجود است، ادامه دارد.
مقدار آهن موجود در خون را در هر مرحله از درمان اندازه می گیرند.
طول درمان و مدت درمان بستگی به سن، جنس، دلیل برای تشخیص و شدت علائم دارد.
هنگامیکه سطح آهن خون، طبیعی و نرمال شود، حجامت را ۳ تا ۴ بار در سال و با توجه به علائم فرد، سطح هموگلوبین و فریتین انجام می دهند.
نکات تغذیه ای
- – مصرف نکردن مکمل های آهن
- – مصرف نکردن مواد غذایی دارای آهن، از قبیل انواع گوشت
- – مصرف نکردن مواد غذایی دارای ویتامین C. این ویتامین به جذب بیشتر آهن کمک می کند.
- – مصرف نکردن الکل