شیمی درمانی : عوارض / شیمی درمانی درد دارد؟ / لیست داروها / عوارض برای اطرافیان

شیمی درمانی : عوارض / شیمی درمانی درد دارد؟ / لیست داروهای شیمی درمانی سرطان / عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان / عسل و شیمی درمانی / شیمی درمانی سرطان سینه

شیمی درمانی یک روش درمانی برای درمان بسیاری از انواع سرطان مورد استفاده قرار می گیرد.

در ادامه این مقاله از نایریکا به شیمی درمانی چیست, عوارض شیمی درمانی, شیمی درمانی درد دارد؟, لیست داروهای شیمی درمانی سرطان, عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان, عسل و شیمی درمانی, شیمی درمانی سرطان سینه, شیمی درمانی چگونه است, تصاویر شیمی درمانی می پردازیم.

با ما همراه باشید.

شیمی درمانی, شیمی درمانی چیست, عوارض شیمی درمانی, شیمی درمانی درد دارد؟, لیست داروهای شیمی درمانی سرطان, عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان, عسل و شیمی درمانی, شیمی درمانی سرطان سینه, شیمی درمانی چگونه است, تصاویر شیمی درمانی

برای دسترسی سریع به محتوای متن از لینکهای زیر استفاده کنید:

• شیمی درمانی چیست
• عوارض شیمی درمانی
• شیمی درمانی درد دارد؟
• لیست داروهای شیمی درمانی سرطان
• عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان
• عسل و شیمی درمانی
• شیمی درمانی سرطان سینه

شیمی درمانی چیست

شیمی‌ درمانی یکی از روش‌های درمان سرطان و یا تخفیف موقت آن با استفاده از برخی داروهای خاص است که در اصطلاح پزشکی به آنها شیمی درمانی گفته می‌شود.

کار اصلی این داروهای خاص از بین بردن عضو بیمار بدون صدمه به بافتهای مجاور آن است.

این نوع از درمان اثراتی هم بر روی سلول‌ها و بافت‌های بدن دارد.

یکی از اثرات این درمان ریزش مو های بدن و خشک شدن پوست است.

شیمی درمانی چیست

شیمی درمانی یک شیوه رایج در معالجه بیماری‌هاست که سلول‌ها و بخصوص سلول‌های میکروارگانیسم‌ها و سلول‌های سرطانی را با استفاده از داروهای شیمیایی و مواد شیمیایی از بین می‌برد.

معنی شیمی درمانی تنها به داروهایی که برای درمان غدد سرطانی استفاده می‌شود محدود نمی‌شود بلکه آنتی بیوتیک‌ها را نیز در بر می‌گیرد.

شیمی درمانی عبارت است از انفوزیون ( تزریق داخل وریدی همراه با سرم ) دارویی که باعث کشتن یا توقف رشد سلولهای سرطانی می شود.

معمولا داروهای شیمی درمانی که داخل سرم و به صورت وریدی در عرض ۵ دقیقه تا ۲۴ ساعت تزریق می شوند در کانسر پستان این زمان از ۵ دقیقه تا حداکثر یک ساعت است.

عوارض شیمی درمانی

تهوع و استفراغ:

از عوارض شایع و اجتناب ناپذیر شیمی درمانی، استفراغ می باشد که تنها چند دقیقه پس از شروع شیمی درمانی ایجاد می شود.

استفراغ ناشی از آن، طی ۲۴ ساعت پس از شیمی درمانی پیشرفت می کند و بدتر می شود و تا چند روز بعد از شیمی درمانی هم این حالت ادامه پیدا می کند.

اگر بیماران تحت نظر پزشک متخصص، قبل از شیمی درمانی از داروهای ضد تهوع استفاده کنند، این حالت در آنها کاهش پیدا می کند.

عوارض شیمی درمانی

ریزش مو:

متاسفانه یکی از بدترین عوارض شیمی درمانی، ریزش مو در افراد می باشد.

از آنجا که ریزش مو با زیبایی افراد ارتباط مستقیم دارد، مخصوصا برای خانم ها، از این عارضه بسیار رنج و آسیب می بینند.

بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند، معمولا ۲ تا ۳ هفته پس از دریافت داروهای شیمی درمانی، شروع به از دست دادن موهای خود می کنند.

خوشبختانه ریزش مو عارضه ای است که به صورت موقتی ایجاد می شود و انتظار می رود که پس از سپری شدن دوره درمان، ریزش مو متوقف شود و موهای جدیدی شروع به رویش کنند.

متاسفانه هنوز هیچ راهی برای جلوگیری از ریزش مو در شیمی درمانی پیدا نشده است.

ممکن است فردی در اثر شیمی درمانی دچار عوارض زیادی شود، یا ممکن است دچار چند عارضه شود و حتی ممکن است دچار هیچ عارضه ای نشود

زخم در دهان:

بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند، ۵ تا ۱۴ روز پس از شروع آن، با زخم هایی در دهان خود مواجه می شوند.

خوشبختانه این زخم ها بین ۲ تا ۳ هفته پس از شروع شیمی درمانی، بهبود می یابند و هنگامی که شیمی درمانی کاملا پایان یابد، به طور کامل بهبود پیدا می کنند.

کم شدن تعداد گلبول‌های سفید خون و احتمال ابتلا به عفونت:

زمانی که شیمی درمانی شروع می‌شود سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود زیرا تعداد گلبول‌های سفید خون کم می‌شود.

به این عارضه نوتروپنی می‌گویند.

گلبول‌های سفید خون بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند که با عوامل عفونت‌زا مبارزه می‌کنند.

به همین دلیل شخص ممکن است در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر بشود.

استفاده از داروهای آنتی بیوتیک می‌تواند در گذر از این مرحله کمک کند.

البته بیمار و افرادی که از او مراقبت می‌کنند هم باید موارد بهداشتی را رعایت کنند.

کم شدن پلاکت‌های خون و مشکلات خون‌ریزی:

این عارضه که به نام ترومبوسیتوپنی هم شناخته می‌شود ممکن است مشکلاتی در رابطه با لخته شدن خون ایجاد کند.

پلاکت‌ها آن دسته از سلول‌های خونی هستند که به لخته شدن خون کمک می‌کنند.

در صورتی که تعداد این پلاکت‌ها کم شود ممکن است مشکلاتی نظیر خونریزی بینی و لثه یا بند نیامدن خون از زخم‌ها به وجود بیاید.

اگر پلاکت‌ها از میزان معینی کمتر شوند، بیمار به انتقال خون نیاز پیدا می‌کند.

کم شدن گلبول‌های قرمز خون و کم‌خونی:

گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را به تمام بافت‌های بدن می‌رسانند.

کم شدن تعداد این گلبول‌ها به کم‌خونی منجر می‌شود و نشانه‌هایی مانند خستگی، نفس کم آوردن و تپش قلب دارد.

شخصی که دچار کم خونی شدید است به سرعت نیاز به انتقال و تزریق خون دارد.

منابع غنی آهن در مواد غذایی مانند سبزیجاتی با رنگ سبز تیره، حبوبات، گوشت، آجیل ها، کشمش و زردآلو به تولید بیشتر گلبول قرمز کمک می‌کنند.

مشکلات بارداری و باروری:

بسیاری از بیماران در طول دوره‌ی شیمی درمانی تمایل خود را به رابطه‌ی جنسی از دست می‌دهند؛ اما این مشکل پس از اتمام درمان برطرف می‌شود.

با توجه به نوع دارویی که مصرف می‌شود، شیمی درمانی ممکن است روی باروری زنان و مردان اثر منفی بگذارد.

پس از تکمیل درمان قدرت باروری معمولا –نه همیشه– به حالت قبل بازمی‌گردد.

بیمارانی که تمایل دارند پس از پایان شیمی درمانی بچه‌دار شوند، بهتر است پیش از شروع آن اسپرم یا تخمک خود را فریز کنند و نگه دارند.

برخی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند برای جنین نقص‌های مادرزادی ایجاد کنند.

به همین دلیل مهم است که فرد در این دوره باردار نشود.

باید حین شیمی درمانی و حداقل تا یک سال پس از آن از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده شود. البته داروهای خوراکی ممکن است با داروهای شیمی درمانی تداخل ایجاد کنند.

اگر شخص بیمار باردار است یا در طول شیمی درمانی باردار شده است، لازم است در اولین فرصت این موضوع را با پزشک معالج درمیان بگذارد.

مشکلات شناختی و سلامت ذهنی:

حدود ۷۵٪ از بیماران مشکلاتی مانند عدم تمرکز، تفکر منسجم و اشکال در حافظه‌ی کوتاه‌مدت را در حین دوره‌ی شیمی درمانی گزارش می‌دهند.

برای ۳۵٪ از آن‌ها این مشکلات ممکن است تا چند ماه یا چند سال پس از پایان درمان هم ادامه پیدا کند.

بیماران ممکن است در زمینۀ استدلال، تشخیص و انجام چند کار به صورت هم‌زمان هم دچار مشکلاتی بشوند.

تغییرات خلقی و افسردگی هم ممکن است بروز کنند که مربوط به خود روند درمان یا ترس از آینده است.

سایر عوارض شایع عبارتند از:

• مشکلات شنوایی
• خستگی
• اسهال
• یبوست
• بی اشتهایی

نکته: بیمارانی که می خواهند تحت شیمی درمانی قرار بگیرند، باید قبل از آن شرح حال خود را به طور کامل برای پزشک متخصص بازگو کنند و اگر ناراحتی های دیگری از قبیل مشکلات قلبی، فشار خون، کلیوی، … دارند، بازگو کنند،

زیرا پزشکان برای کاهش عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی، داروهایی را تجویز می کنند که ممکن است با توجه به وجود بیماری های زمینه ای دیگر در افراد این داروها تغییر پیدا کنند.

شیمی درمانی درد دارد؟

معمولا مصرف داروهای شیمی درمانی درد ندارد.

اما اگر هنگام تزریق دارو داخل رگ ، اشتباهی زیرپوست تزریق شود ، متورم شده ، سوزش و درد شدیدی می گیرد که باید فورا به پزشک یا پرستار مسئول تزریق اطلاع دهید.

شیمی درمانی درد دارد

به دنبال تزریق بعضی از داروهای شیمی درمانی و یا تجویز ترکیبات تقویت کننده مغز استخوان ، ممکن است دچار دردهای عضلانی یا استخوانی شوید.

با مشورت پزشک معالج می توان از ترکیبات استامینوفن دار جهت کنترل درد استفاده نمود.

اگر در روزهای بعد از شیمی درمانی دچار عوارض دردناک نظیر درد عضلانی ، درد استخوان ، زخم دهان ، سردرد ، درد معده و … شدید ، محل درد ، زمان شروع درد، مدت درد ، شدت درد ، کیفیت و نوع احساس درد ، مقدار و نوع مصرف داروهای مسکن را به دقت برای پزشک معالج و پرستارتان شرح دهید.

بدون انتقال این اطلاعات درد شما کنترل نخواهد شد.

لیست داروهای شیمی درمانی سرطان

عمده داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی می‌تواند در دسته‌های زیر قرار بگیرد

آنتی‌ متابولیت‌ها مانند آنتی فولات‌ها (نظیر متوتروکسات) و آنالوگهای پورین و پیریمیدین

داروهای هورمونی ضد نئوپلاسم مانند تاموکسیفن و آنتی آندروژن‌ها

مهارکننده‌های رونویسی DNA مانند عوامل آلکیلان، نیتروژن موستارد و مهارکننده‌های توپوایزومراز (آنتراسیکلین‌ها)

لیست داروهای شیمی درمانی سرطان

مهارکننده‌های می‌توز مانند وینکریستین

مهارکننده‌های آنژیوژنز

مهارکننده‌های تیروزین کیناز مانند gefitinib

پادتن‌های مونوکلونال مانند Rituximab

مهارکننده‌های پروتئازوم مانند Bortezomib

اغلب این دارو‌ها بر روی تقسیم سلولی اثر می‌گذارد و یا مانع سنتز شدن DNA می‌شوند.

بعضی از داروهای جدید به DNA وارد نمی‌شوند این‌ها شامل پادتن‌های مونوکلونال و مهار کننده‌های جدید تیروزین کیناز می‌شوند که مخصوصا سلول‌های غیر طبیعی انواع خاصی از سرطان‌ها را مورد حمله قرار می‌دهد.

علاوه بر این‌ها بعضی از دارو‌ها به منظور کنترل و تعدیل رفتار سلول‌های توموری بدون حمله مستقیم به این سلول‌ها به کار برده می‌شود.

داروهای هورمونی از این نوع معالجه‌ها می‌باشد.

عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان

زمانی که شیمی درمانی شروع می شود، بیمار نگران ضرر و عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان علی الخصوص اعضا خانواده اش است.

پاسخ کلی به این نگرانی این است که تماس فیزیکی با دیگران در اکثر موارد مشکلی ایجاد نمی کند، اما برخی از استثنائات هم وجود دارد.

دکتر سید حسین یحیی زاده: در مورد رادیوتراپی زمانی که بیمار از اتاق رادیوتراپی بیرون می آید، هیچ اشعه ای در بدن او وجود ندارد و هیچ ضرر و عارضه ای را متوجه اطرافیان نمی کند.

عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان

وی ادامه داد: فقط در موارد خیلی جزئی بیمارانی که دارای سرطان تیروئید هستند و از یدهای رادیواکتیو به صورت خوراکی استفاده می کنند، یا عده ای از بیماران که قبلا به دلایل ضایعات استخوانی ناشی از سرطان ناچار به تزریق یک سری از مواد رادیواکتیو بودند، تیم پزشکی به بیمار و اطرافیان اطلاع خواهد داد که چه اقداماتی باید انجام دهند.

دکتر یحیی زاده گفت: در بحث شیمی درمانی نیز مساله به همین شکل است.

در این مورد داروهایی که به بدن بیمار تزریق می شود یا هورمون هایی که بیماران ممکن است مصرف کنند، در اثر تماس با افراد دیگر، هیچ ضرری را متوجه اطرافیان نمی کند.

وی تاکید کرد: ترس اطرافیان در مورد آسیب های شیمی درمانی بخصوص در کودکان به هیچ وجه توجیهی ندارد.

عسل و شیمی درمانی

عسل حاوی فلاونوئید و آنتی اکسیدان ها است که کمک به کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان ها و بیماری های قلبی می‌کند.

شواهدی مقدماتی دال بر اینکه عسل مانع از کم شدن تعداد گلبول‌های سفید خون در بیمارانی که متحمل شیمی‌ درمانی‌ هستند، وجود دارد.

عسل و شیمی درمانی

در آزمایشی که بر روی تعداد محدودی از بیماران متحمل شیمی‌ درمانی که با خطر کمبود گلبول‌های سفید خون مواجه بودند، صورت پذیرفت، مشخص شد که در ۴۰٪ از آنها بعد از مصرف روزانه ۲ قاشق چای‌خوری عسل در طی دوره شیمی‌ درمانی، خطر عود کمبود گلبول سفید خون از بین رفته است.

شیمی درمانی سرطان سینه

برای هر دو سرطان غیر تهاجمی پستان، مراحل اولیه سرطان تهاجمی پزشکان به طور کلی جراحی را توصیه می کنند تا تومور را از بین ببرند.

برای اینکه اطمینان حاصل شود که کل تومور از بین رفته است، جراح منطقه کوچکی از بافت سالم را در اطراف تومور، که حاشیه نامیده می شود، برمی دارد.

اگر چه هدف جراحی برداشتن همه سلول های سرطانی قابل مشاهده است، سلول های میکروسکوپی نیز می توانند در پستان و یا در جاهای دیگر رها شوند.

در برخی شرایط، این به این معنی است که جراحی دیگری می تواند برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده مورد نیاز باشد.

شیمی درمانی سرطان سینه

برای سرطان بزرگ تر، یا آن هایی که سریع تر رشد می کنند، پزشکان ممکن است قبل از جراحی درمان سیستمیک را با شیمی درمانی یا درمان هورمونی به نام درمان نئواجوانت توصیه کنند.

شیمی درمانی با استفاده از داروها برای نابود کردن سلول های سرطانی و معمولا با پایان دادن به توانایی سلول های سرطانی در رشد و تقسیم است.

این بیماری ممکن است قبل از جراحی داده شود تا یک تومور بزرگ را کوچک کند، جراحی را آسان تر کند و خطر عود را کاهش دهد.

همچنین ممکن است بعد از جراحی برای کاهش خطر عود به نام شیمی درمانی داده شود.

یک رژیم شیمی درمانی، یا برنامه، معمولا شامل ترکیبی از دارو رایه شده در تعداد خاصی از چرخه ها در طول یک دوره زمانی مشخص می باشد.

شیمی درمانی ممکن است در بسیاری از برنامه های مختلف بسته به آنچه در آزمایش های بالینی برای آن نوع خاص موثر واقع شده است، داده شود.

ممکن است هفته ای یک بار داده شود، زمانی که هر ۲ هفته یک بار مصرف شود)، در هر ۳ هفته یک بار، یا حتی یک بار در هر ۴ هفته.

انواع زیادی از شیمی درمانی که برای درمان سرطان پستان استفاده می شود وجود دارد.